از نزدیک به سه دهه ی پیش توسعه ی پایدار در ابتدا با محوریت محیط زیست، سپس به همراهی اقتصاد، و درنهایت با افزوده شدن بعد اجتماعی در همه ی تصمیم گیری ها به ویژه طراحی معماری و شهرسازی وارد شده است. بی توجهی به مباحث اجتماعی می تواند موجب ناپایداری در عرصه های متفاوت گردد. هدف در این پژوهش یافتن معیارهای مؤثر بر ارتقای پایداری اجتماعی در مسکن است. در ابتدا، به وسیله ی مطالعات کتابخانه ای، اطلاعات در حوزه های شهرسازی، معماری، و بافت های مسکونی جمع آوری و سپس به منظور اعتبارسنجی معیارها از روش دلفی بهره گرفته شد. در مرحله ی اول، پرسش نامه هایی به تعدادی از متخصصان و خبرگان حوزه ی معماری مسکن و شهرسازی در دانشگاه های مختلف ارسال شد. سپس با دریافت پاسخ-ها و تحلیل آن ها، بازخوردهای مرحله ی اول در اختیار متخصصان قرار گرفت و درنهایت، با ویرایش دوباره و تحلیل نهایی، 44 معیار تأثیرگذار به دست آمد. بر اساس نتایج پژوهش، معیارهای استخراج شده در پنج مؤلفه ی «اقتصادی»، «زیست-محیطی»، «کاربری و زیرساخت اجتماعی»، «زندگی اجتماعی و فرهنگی»، و «مطلوبیت کالبدی» طبقه بندی گردید. در ادامه، بر اساس سیستم ارزش گذاری طیف لیکرت و تحلیل در نرم افزارهای آماری، اهمیت و رده بندی معیارها در پایداری اجتماعی سنجیده شد. یافته ها نشان دادند که مؤلفه ی مطلوبیت کالبدی و زندگی اجتماعی و فرهنگی به ترتیب مهم ترین حوزه ها در ارتقای پایداری اجتماعی هستند. همچنین معیارهای «امنیت اجتماعی»، «مشارکت اجتماعی»، و «تعاملات اجتماعی/ سرمایه ی اجتماعی» از مؤلفه ی زندگی اجتماعی و فرهنگی به ترتیب با عنوان تأثیرگذارترین معیارها و پس از آن ها، معیارهای «همه-شمولی (کم توان ناتوان)»، «پیاده محوری/ دوچرخه محوری»، و «تنوع فضایی و سرزندگی» از مؤلفه های مطلوبیت کالبدی به ترتیب جزء مهم ترین معیارها در ارتقای پایداری اجتماعی از نظر متخصصان برگزیده شدند. بر اساس یافته ها، امنیت اجتماعی یکی از تأثیرگذارترین معیارها است و در سایه ی امنیت اجتماعی معیارهایی مثل مشارکت اجتماعی و تعاملات اجتماعی/ سرمایه ی اجتماعی نیز از سوی ساکنان محلات مسکونی به وقوع می پیوندد که همگی در بالا رفتن پایداری اجتماعی نقش مهمی دارند. از طرفی دیگر، در حوزه ی کالبدی، رعایت اصولی برای طراحی فراگیر و همه شمول زمینه ساز حضور سازنده و پررنگ اقشار با رده های مختلف سنی و حرکتی متفاوت در اجتماع است. در راستای همین نگاه پیاده محوری و دوچرخه محوری موجب ارتقای پایداری اجتماعی و پایداری زیست محیطی در واحدهای همسایگی می شود. همچنین طراحی عرصه های عمومی، با هدف تنوع کالبدی در عین آسیب نرساندن به شاکله ی کلی فضا، نقش ویژه ای در بهبود سرزندگی ساکنان و در نگاه کلی تر در ارتقای پایداری اجتماعی دارد.

0

این بررسی به منظور تعیین سازگاری و پایداری عملکرد دانه ارقام گندم نان (الوند، الموت، زرین، نوید، آذر 2، سبلان، امید و بزوستایا)، در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی به مدت 3 سال زراعی (89 -1386) در 6 منطقه سنندج، قروه، دیواندره، بانه، مریوان و سقز اجرا شد. در هر سال و در هر منطقه پس از برداشت، تجزیه واریانس ساده برای عملکرد دانه انجام و در پایان سال سوم در هر منطقه تجزیه واریانس مرکب (3 ساله) و در خاتمه تجزیه واریانس مرکب نهایی (18 محیط) انجام شد. برای تعیین پایداری عملکرد ارقام از روشهای لین و بینز، ضریب تغییرات محیطی، اکووالانس ریک، واریانس پایداری شوکلا، واریانس محیطی و روش غیرپارامتری رتبه بندی استفاده گردید. نتایج حاصل از تجزیه مرکب (3 سال و 6 منطقه) نشان داد که اثر ژنوتیپ و اثرات متقابل سال ´ ژنوتیپ و ژنوتیپ ´ منطقه ´ سال بر عملکرد دانه از نظر آماری معنی دار بود. بیشترین عملکرد دانه در بین ژنوتیپ های آزمایشی متعلق به رقم الوند (3.74 تن در هکتار) بود. نتایج حاصل از تجزیه پایداری به روش لین و بینز، نشان داد که، ارقام سبلان، نوید و زرین دارای کمترین واریانس درون مکانی در بین ژنوتیپ های آزمایشی بوده و همچنین کمترین ضریب تغییرات محیطی، متعلق به ارقام زرین و سبلان بود. کمترین واریانس محیطی نیز در بین ارقام، متعلق به رقم آذر 2 بود. نتایج حاصل از روش اکووالانس ریک نشان داد که ارقام زرین و سبلان دارای کمترین اکووالانس است. نتایج حاصل از تجزیه پایداری به روش واریانس پایداری شوکلا نشان داد که، پایدارترین عملکرد به ترتیب متعلق به ارقام زرین و سبلان بود. همچنین نتایج حاصل از روش رتبه بندی نشان داد که پایدارترین عملکرد به ترتیب متعلق به ارقام الوند و سبلان بود. جمع بندی نتایج حاکی از آن است که بر اساس اغلب روش های مورد استفاده در این بررسی ارقام زرین و سبلان در مناطق سردسیر کردستان از پایداری عملکرد بیشتری نسبت به سایر ارقام برخوردارند و جهت کاشت و تولید پایدار در این مناطق توصیه می شوند.

به منظور مطالعه پایداری ارقام و لاینهای پیشرفته جو تعداد 19 رقم جو امید بخش به همراه یک شاهد به مدت 3 سال (79-1377) در 10 ایستگاه تحقیقاتی مورد بررسی قرار گرفت. هر آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. تجزیه واریانس ساده برای هر مکان در هر سه سال و نیز واریانس مرکب در پایان سال سوم انجام شد. نتایج تجزیه های ساده نشان دهنده وجود اختلاف بین ژنوتیپ ها بود. در تجزیه واریانس مرکب اثر اصلی ژنوتیپ و محیط و نیز اثرات متقابل ژنوتیپ × محیط معنی دار بود که نشان دهنده نوسان و اختلاف عملکرد ارقام در شرایط محیطی متفاوت و سازگاری ارقام با محیط های خاص بود. به منظور معرفی ارقام پایدار از روش های ناپارامتری میانگین رتبه، انحراف معیار رتبه، نسبت شاخص عملکرد و نیز از چهار معیار ناپارامتری پیشنهادی تنارازو استفاده شد. در مجموع ارقام 5 و 17 پایدارترین رقمها بودند، و ارقام 13 و 7 بیشترین نوسان عملکرد را در بین ارقام مورد بررسی نشان دادند. ضمنا در میان روش های ناپارامتری روش میانگین و انحراف معیار رتبه به دلیل تطابق و توافق با عملکرد ارقام پایدار و نیز سهولت محاسبه قابل توصیه می باشند.

ارزیابی عملکرد به دنبال بررسی وضعیت سازمان است و بررسی سیاست هایی چون ایجاد شهرک صنعتی برای کشورهای درحال توسعه از موارد مهم جهش آینده اقتصادی است. اهداف این شهرک ها که در وهله اول توسعه و رونق اقتصادی، تمرکززدایی و اشتغال زایی بوده، امروز با اهداف وسیع تری چون مسائل زیست محیطی و رشد اجتماعی گره خورده است و توسعه پایدار در صدر مسائل مهم در ارتباط با این شهرک ها قرارگرفته است. در این مطالعه در راستای رسیدن به یک مدل ارزیابی عملکرد شهرک های صنعتی در کشور از روش فراترکیب استفاده شده است. برای این امر مقالات مرتبط با استفاده از این روش در 5 مرحله مورد پالایش قرار گرفته و نهایتاً 29 مقاله برای جمع آوری نشان گرهای ارزیابی عملکرد شهرک های صنعتی مورد استفاده و در ابعاد هشت گانه آب، انتشارات، ارزش افزوده اقتصادی، ضایعات، انرژی، کارکنان، مسائل زیست محیطی، مدیریت و حاکمیت دسته بندی شدند. عدم اقبال به مقولاتی نوین چون مشارکت های جمعی در سطح واحدهای صنعتی و نشانگرهایی که تا حدی مفاهیم ناشناخته تری را شامل می شدند و همچنین در میان مسائل مالی نیز نشانگرهایی چون ارزش خالص حاضر شرکت ها و تغییر در درآمد عملیاتی و تأیید ابعادی چون ارزش افزوده و کارکنان از نتایج تحقیق حاضر است که بیان گر آن است علی رغم وجود نشانه هایی از توجه به تحولات اخیر، شهرک های صنعتی ایران در نسل های چند دهه گذشته این شهرک ها در سطح جهان قرار دارند.

گیاه کینوا به دلیل ارزش غذایی مطلوب و پتانسیل بالای تولید به عنوان گیاه مناسب در شرایط نامساعد محیطی شناخته شده است. این گیاه در کشوری مانند ایران که دارای تنوع اقلیمی است باعث ایجاد امنیت غذایی، افزایش درآمد کشاورزان و تولید پایدار خواهد شد. به منظور بررسی اثر متقابل ژنوتیپ و محیط و تعیین سـازگاری و پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ های کینوا در مناطق مختلف کشـور، تعداد ده ژنوتیپ در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکـرار در چهـار منطقه کرج، شهرکرد، ارومیه و کاشمر طی سال زراعی 1397-1396 ارزیابی شدند. ژنوتیپ های مورد بررسی شامل Titicaca،Red Carina، Giza1، Q12، Q18، Q21، Q22، Q26، Q29 و Q31 بودند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد اثر محیط و اثر متقابل محیط و ژنوتیپ بر عملکرد دانه در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. بیشترین عملکرد دانه در کرج و شهرکرد (به ترتیب 717 و 2196 کیلوگرم در هکتار) توسط ژنوتیپ Q26 و در ارومیه و کاشمر (به ترتیب 1614 و 829 کیلوگرم در هکتار) به ترتیب توسط ژنوتیپ Q18 و Titicaca حاصل شد. با توجه به نتایج بررسی پایداری و سازگاری با روش ها و معیارهای مختلف (پارامتری و ناپارامتری)، ژنوتیپ Red Carina با داشتن عملکرد دانه 996 کیلوگرم در هکتار بالاتر از میانگین عملکرد کل ژنوتیپ ها (939 کیلوگرم در هکتار)، بالاترین رتبه معیار گزینش هم زمان برای عملکرد و پایداری، کمترین میانگین رتبه (1/56) و حداقل انحراف معیار رتبه (1.03 =SD) به عنوان ژنوتیپ دارای عملکرد مطلوب و پایدار و سازگار با مناطق مورد بررسی شناسایی شد.

یکی از مباحث مهم در ارتباط با سکونتگاه های روستایی مقوله پایداری اجتماعی-اقتصادی است. این دو معیار، به علت توجه بیشتر به مولفه های پایداری محیطی، تا حد زیادی در سایه و سیطره آن قرار گرفته و کمتر به طور مستقل بررسی شده اند. ازاین رو، نگارندگان در پژوهش حاضر کوشیده اند معیارهای موثر بر پایداری اجتماعی و اقتصادی در مناطق روستایی را ارزیابی و رتبه بندی کنند. بررسی های انجام گرفته بیانگر آن است که تاکنون تحقیق جامع و کاملی در این حوزه انجام نگرفته و فقط به گردآوری معیار ها و رتبه بندی روستاها اکتفا شده است. این در حالی است که بدون توجه به میزان اهمیت و تاثیر آن بر پایداری امکان رسیدن به نتیجه مطلوب فراهم نخواهد شد. بنابراین، در تحقیق حاضر با بهره گیری از طراحی ساختار سلسله مراتبی به تحلیل و رتبه بندی معیار ها از نظر میزان اهمیت پرداخته شده است. بر این اساس، با مرور منابع علمی معتبر داخلی و خارجی و همچنین مصاحبه با کارشناسان سازمان بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، این معیارها شناسایی و دسته بندی شد. به این ترتیب، ده زیرمعیار امنیت، ایمنی، آموزش، مشارکت، جمعیت، بهداشت، فراغت، مسئولیت پذیری، رضایت از خدمات، و تعلق مکانی به عنوان زیرمعیارهای پایداری اجتماعی و ده زیرمعیار نرخ بیکاری، بیمه کشاورزی، دسترسی به بازار، نوسان قیمت، بار تکفل، مکانیزاسیون، میانگین درآمد، سرانه دامی، تنوع اقتصادی، و سرمایه گذاری نیز برای پایداری اقتصادی در مناطق روستایی ایران شناسایی شد. در ادامه و براساس آرای متخصصان و کارشناسان توسعه و برنامه ریزی روستایی مشخص شد که میزان تاثیر معیارهای اجتماعی و اقتصادی بر پایداری سکونتگاه های روستایی تقریبا یکسان است و تفاوت چندانی در میزان اهمیت آن ها وجود ندارد. از طرفی دیگر، زیرمعیارهای آموزش و نرخ بیکاری به ترتیب موثرترین زیرمعیارهای پایداری اجتماعی و پایداری اقتصادی در سکونتگاه های روستایی کشورند.

به منظور بررسی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط، با هدف تعیین سازگاری و پایداری عملکرد دانه لاین های جدید گندم نان در مناطق دارای آب و خاک شور معتدل کشور، تعداد هفده لاین جدید پیشرفته گندم نان به همراه ارقام روشن، کویر و بم، به عنوان ارقام شاهد متحمل به تنش شوری، درقالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه های یزد،  بیرجند و اصفهان در شرایط تنش شوری EcSoile=8-14 ds/m) و (Ecwater=8-12 ds/m به مدت دو سال زراعی(83-1381) ارزیابی شدند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس مرکب دو ساله اثرهای مربوط به ژنوتیپ، سال × مکان، ژنوتیپ × سال و اثر متقابل سه جانبه ژنوتیپ × سال × مکان معنی دار بود. با توجه به نتایج بررسی پایداری و سازگاری با روش ها ومعیارهای مختلف پایداری، لاین های MS-81-14، MS-81-4،MS-81-3 و MS-81-5  به عنوان لاین های پرمحصول و پایدار شناسایی شدند. لاینMS-81-14  با شجره 1-66-22/Inia  با داشتن بیشترین عملکرد دانه (470/5 تن در هکتار)، بالاترین مقدار معیار گزینش همزمان برای عملکرد و پایداری (23=YS)، بیشترین مقدار ضریب تبیین (R2=%97/4)، کمترین میانگین رتبه (42/R=3)، انحراف معیار رتبه پایین (609/SDR=4)، واریانس پایداری  (σi2) غیرمعنی دار و اکووالانس ریک پایین (Wi) به عنوان لاین با عملکرد بالا و پایدار و سازگار با مناطق معتدل دارای آب و خاک شور شناسایی و انتخاب شد.